Ağustos 2015

Özet

Yabancı cisim yutulması çocuklarda erişkinlere göre tüm dünyada daha fazla oranda görülmektedir (1,2). Çocukluk çağındaki yabancı cisimler ile erişkin dönemdeki yutulan yabancı cisimler kıyaslandığında erişkin dönemdekilerin genelde keskin kenarlı olduğu, çocukluk dönemindekilerin ise daha yuvarlak objeler olduğu görülmüş-tür. Bunlar çocuklarda sıklıkla metal para, pil; erişkinlerde kemik parçaları, et, kıkırdaktır. Erişkinlerde daha çok gıda ile ilişkili yabancı cisim yutulması olduğu ve sıklıkla gıdanın çiğnenmemiş halde olduğu görülmüştür. Yabancı cisim yutulmasını takiben vakaların hastaneye müracaat ediş süreleri geciktikçe riskin arttığı tespit edilmiştir (3,4). Yabancı cisimlerin %87 oranında özofagus üst darlığında, %13 oranında özofagus orta darlığında lokalize olduğu çok nadir olarak alt özofagus darlığında takıldığı saptanmıştır (5,6). Erişkin hastalarda yabancı cisim yutulması çocuk hastalara nazaran daha nadirdir, ancak erişkin hastalarda psikiyatrik ve nörolojik sebeplerden kaynaklanması ve kooperasyonu güç hastalar olabilmesi nedeni ile yutulan cisimler genelde daha keskin olur, tanı geciktikçe daha ciddi komplikasyonlar görülebilir (7). Geriye dönük yapılan bir çok inceleme özofagusta yabancı cismin kalış süresinin uzamasının peforasyon riskini arttırdığını göstermiştir (8). Özofagus perforasyonlarının morbidite ve mortalitesinin yüksekliği bilindiğinden özofagusta yabancı cisimlerin çıkarılmasında erken müdahale önemlidir (9,10). Seksen üç yaşında kadın hasta yakınları tarafından 3 gündür aldığı katı ve sıvı gıdaların birkaç dakika içinde tekrar çıkarılması, halsizli, kilo kaybı yakınmaları ile acil servise getirilmiş. Hasta kulak burun boğaz polikliniğine yönlendirilmiş, burada yapılan muayenesinde yutma refleksinin normal olduğu ancak daha önce serebrovasküler bir hadiseden ötürü sağ bacak ve sağ kolda sekeli nedeni ile nöroloji poliklinik değerlendirmesi istenmiş. Nörolojik değerlendirme sonrası endoskopik tanı istenmiştir. Yapılan gastroskopide, özofagus orta darlık bölgesine uyan lokalizasyonda keskin kenarlı yabancı cisim görüldü. Yabancı cismin keskin kenarının özofagus duvarının içine iyice girerek yerleşmiş olduğu anlaşıldı (Resim 1). Bu pozisyonda yukarı çekilerek çıkarılmasının özofagus perforasyonu açısından yüksek risk taşıdığı görüldü. Çekirdek dikkatli bir şekilde mideye itildi. Mide içinden torba içine alınarak ağızdan çıkarıldı. İmpakte alanda mukozal ülserasyon görüldü (Resim 2). Çıkan yabancı cismin kayısı çekirdeği olduğu tespit edildi (Resim 3). Hastanın takiplerinde herhangi bir komplikasyon ile karşılaşılmadı. Özofagus yabancı cisimlerinin en çok anatomik darlık bölgelerinde takıldığı görülmüştür (11). Özofagusun üç adet anatomik darlık bölgesi vardır. 1) Faringo özofageal birleşme ilk darlık yeri olup yabancı cisimlerin en sık takıldığı yerdir. 2) Sol ana bronş ile çaprazlaştığı nokta, orta darlık olarak da bilinir. 3) Alt özofagus diyafragmayı geçtiği, kardiyadan 3 cm yüksekte olan bölümüdür. Özofagusun genişliği boş ve dolu olmasına göre değişir. Boşken genişliği 1-1.5 cm iken basınç artışı ile 2.5-3 cm genişliğe ulaşabilir. Farinksin konstrüktör kas aktivitesi son derece güçlüdür, cisimler buradan özofagusa itilebilir ancak özofagusun üst kısmının kas aktivitesi zayıftır bu sebeple yabancı cisimler çoğunlukla krikofaringeus kasının altında yerleşirler (12). Hastaların yabancı cisim yutma sonrası en sık şikâyetleri disfaji ve odinofajidir, bunu takiben hipersalivasyon ve dispnedir (13). Özofagusta mevcut yabancı cisimlerin bekleme süresi uzadıkca, cismin çıkarılması güçleşir ve perforasyon riski artar, çünkü yabancı cisim nedeni ile özofagusun spontan pasajı azalmıştır ve cisme bağlı gelişen travma neticesindeki ödem cismi daha da sıkıştırır. Böyle bir durumda perforasyon, sepsis, fistül, mediastinit gibi önemli komplikasyonlar ortaya çıkabilmektedir (14,15). Perforasyon olgularında ağrı, ateş ve patolojik amfizem (pnömomediasten ya da cilt altı amfizemi) görülür. Klinik ve radyolojik cilt altı amfizemi genellikle servikal özofagus perforasyonlarında görülürken daha alt seviyedeki perforasyonlarda pnömomediasten görülebilir. Özofagus perforasyonu hayatı tehdit edici son derece önemli bir tablo olması ve son derece yüksek mortalite oranı ile seyretmesi sebebi ile yabancı cisim çıkarılmasını takiben, hasta bu komplikasyon açısından çok dikkatli takip edilmelidir. Sulandırılmış oral kontrast madde ile çekilen bilgisayarlı tomografinin, özofagus rüptürlerinin saptanmasında etkin bir yöntem olduğu ve diğer radyoopak madde ile yapı-lan tanı yöntemlerine göre de üstün olduğu görülmüştür (16). Yabancı cisim yutulması tüm dünyada yaygın bir şekilde karşılaşılan bir sorundur. Amerika Birleşik Devletlerinde her yıl yaklaşık 1500 kişi yabancı cisim yutulmasına ikincil problemlerle hayatını kaybetmektedir (17). Nedenler yereldir, balığın yoğun tüketildiği ülkelerde bir problem olarak balık kılçığı yutulması ya da Müslüman toplumlarda türban kullanım yoğunluğuna bağlı olarak, türban için kullandıkları iğneyi türbanı düzenlerken yutmaları sık görülmektedir (18-20). Ösefagusta bulunan yabancı cisimlerinin tedavisinde; a) Foley kateter ile yabancı cismin çıkartılması b) Rijit ve fleksibl özofagoskopi c) Yabancı cismin mideye itilmesi d) Magill forseps ile yabancı cismin çıkarılması e) İntravenöz glukagon verilmesi f) Cerrahi işlemler uygulanmaktadır. Tanıda altın standart yöntem özofagogastroduodenoskopi olarak kabul edilmektedir (17).

Abstract